skip to main |
skip to sidebar
Πλοήγηση στην κεντρική Ιστοσελίδα της Γελάνθης.
Tην ιστοσελίδα www.gelanthi.gr σχεδίασε και ανάρτησε ο Σερίφης Δημήτρης. Τα κείμενα και τις φωτογραφίες επιμελήθηκε ο Καλαμπόκας Ευάγγελος.
H Γελάνθη είναι χωριό του νομού Καρδίτσας. Διοικητικά υπάγεται στο δήμο Μουζακίου.
Η Γελάνθη είναι πεδινό χωριό, (υψόμ. 115 μ.) και βρίσκεται 23 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Καρδίτσας και 3 χιλιόμετρα ανατολικά του Μουζακίου στο Δήμο του οποίου ανήκει ως Δημοτικό Διαμέρισμα. Έχει συνολική έκταση 3.004 στρεμμάτων, από τα οποία τα 300 περίπου καλύπτει ο οικισμός. Συνορεύει ανατολικά με το Δ.Δ. Μαγουλίτσας και με το συνοικισμό Ζωγραφία, δυτικά με την έδρα του Δήμου το Μουζάκι και με τους Γόμφους, βόρεια με το Δ.Δ. Λαζαρίνας και με τους Γόμφους και νότια με το Δ.Δ. Mαυρομματίου. Κατά την απογραφεί του 2001 έχει πληθυσμό 542 κατοίκους, οι οποίοι κυρίως ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Διαβάστε τις τρεις διαφορετικές εκδοχές.
Το χωριό Γελάνθη δε μας είναι γνωστό από που πήρε το όνομά του. Ωστόσο, θα παραθέσουμε τα μέχρι τώρα στοιχεία που συγκεντρώσαμε.
Η μία εκδοχή λέει ότι προήρθε από τις τούρκικες λέξεις yilan + baire = φίδι + περιφέρεια, δηλαδή φιδοπεριφέρεια.
Το γεγονός ότι δεν υπάρχει στην Ελλάδα ούτε ένας άλλος οικισμός με το ίδιο όνομα απορρίπτει την τούρκικη εκδοχή.
Η δεύτερη (από μερικούς κατοίκους) λέει ότι προήρθε από το γέλιο, δηλαδή. το άνθισμα των πολλών λουλουδιών στην περιοχή επακριβώς. «Εδώ γελούν τα άνθη» Γελ-άνθη.
Η τρίτη και η πιο πιθανή, έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Ήρθε στο φως περί το 1965, όταν στη συνοικία Αλώνια αποκαλύφτηκε κατά τη διάρκεια εκσκαφής για ανέγερση οικίας, σε βάθος 1,20 μ. κεραμικός τάφος κόρης με αγγεία και δακρυρρόες, στην πλάκα του οποίου υπήρχε χαραγμένη η επιγραφή Μελανθία (ΜΕΛΑΝΘΙΑ). Στην ανάλυση του αρχαίου αυτού ελληνικού ονόματος παρατηρούμε ότι οι γονείς εύχονται στην κόρη τους να είναι «καλή σαν το μέλι και τα άνθη». Με παρόμοιες ευχές σήμερα έχουμε τα ονόματα Ανθή,
Ευανθία, Μαριάνθη, Χρυσάνθη κ.ά.
Ο συνδυασμός της Γελάνθης με τη Μελάνθη, η σύγχυση των κατοίκων γύρω από το όνομα: Γκελάνθη - Γκελάνδ - Κιλάνθ - Γκι λάνθ - Γελάνθη και η επιγραφή που υπάρχει σε τοιχογραφία της παλαιάς εκκλησίας, όπου ο ζωγράφος Νικ. Γρηβινήτης λέει: «Και εις χώραν Κιλάνθην», μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η κύρια διαφορά είναι στα δύο πρώτα
γράμματα, και ότι η Γελάνθη θα πρέπει να έχει κάποια σχέση με την αρχαία Μελάνθη.
Την άποψή μας αυτή ενισχύει και ο Μανόλης Τριανταφυλίδης που λέει ότι όλα τα ονόματα και τα τοπωνύμια που έχουν το σύμπλεγμα νθ, σσ, π, είναι προελληνικής και μικρασιατικής καταγωγής.
Βλέπε...
α) Μανόλη Τριανταφυλίδη: Νεοελληνική Γραμματική. (ιστορική Εισαγωγή), Αθ. 1938, σελ. 536,
β) Παυσανίου περιηγήσεις Ελλάδος Τ.2 Κορινθιακά - Αχαϊκά, σελ. 1-2, Εκδοτικός Οίκος Ζαχαροπούλου, Αθήνα 1940, στο λήμμα «Κόρινθος».
Ναός Κοίμησης της Θεοτόκου Γελάνθη
Α!Αναφορά
Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Γελάνθη που σύμφωνα με επιγραφή κτίστηκε το 1813 ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο και δικιόνιο νάρθηκα-γυναικωνίτη στη δυτική πλευρά. Οι λιθόχτιστες αντηρίδες που παραλαμβάνουν τις ωθήσεις των τοίχων, κυρίως κατά μήκος της βόρειας και της δυτικής εξωτερικής πλευράς του ναού, είναι μεταγενέστερης κατασκευής. ΒΔ του ναού βρίσκεται κωδωνοστάσιο του 1882. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος κάλυψης του ναού που παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με αυτήν του ναού του Αγίου Αθανασίου - Ρούμ Παλαμά (1811). Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο με τοιχογραφίες του 1843, που έγιναν από Σαμαριναίους ζωγράφους. Αξιόλογο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο του, το οποίο κατασκευάστηκε στις αρχές του 19ου αι.
Συντάκτης Ελένη Τσιμπίδα, αρχαιολόγος
© 2007 Υπουργείο Πολιτισμού All Rights Reserved,
Οργανισμός Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού Α.Ε.
........................................................................................................................................................
Ναός Κοίμησης της Θεοτόκου Γελάνθη
B!Αναφορά
Βρίσκεται 100 περίπου μέτρα βορειοανατολικό από το κέντρο του χωριού και ακριβώς στην είσοδο του. Πρόκειται για πέτρινη εκκλησία Βυζαντινού ρυθμού, που η παράδοση θέλει να είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και προς τιμή της γιορτάζει στις 15 Αυγούστου κάθε χρόνο, πλην όμως ελάχιστοι την αποκαλούν με το όνομα αυτό. Λέγεται ότι κτίστηκε με δαπάνη της Βασιλικής, ερωμένης του Αλή Πασά, την (δια εποχή που έκτισε και την εκκλησία στη Βασιλική της Καλαμπάκας περί το 1813 περίπου. Οι προσπάθειες μας να διαβάσουμε την επιγραφή στη νότια είσοδο του ναού δεν έφεραν αποτέλεσμα, λόγω της μεγάλης φθοράς της. Ο ναός είχε υποστεί κατά καιρούς από τους σεισμούς ρωγμές. Οι κάτοικοι τον στήριξαν με υποστυλώματα και περί το 1970 κηρύχθηκε ακατάλληλος και εγκαταλείφθηκε. Είναι ανεκτίμητης αξίας, τόσο οι αγιογραφίες, όσο και το σκαλιστό ξύλινο
τέμπλο του. Σε μια από τις τοιχογραφίες του γυναικωνίτη κοντά στη νότια είσοδο διαβάσανε την παρακάτω επιγραφή.
Δέησις και δια σινδωμής των δούλων του Θεού της/ Κυρίας Θεοτόκου
ε μεγαλομάρτυρου.... εστορήθησαν του τημιοτάτου κυρίου παναγιότου ιωάννου ο μα...
Σρατεύβοντας του κυρίου παπα αποστόλου και της χώρας κιλάνθιν εις μνημόσηνον αιώνιον. 1883 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ και δια χιρός Νικολάου γρηβινήτου.
Σήμερα στο ναό έχουν γίνει εργασίες αναπαλαίωσης με την επίβλεψη της 7ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Το ποτάμι που διασχίζει τη Γελάνθη και άλλα χωριά της περιοχής
Ο αρχαίος Πάμισος στη βυζαντινή εποχή μετονομάσθηκε σε Πλιούρη και αργότερα σε Μπλιούρη. Στο Θεσσαλικό ιδίωμα, η έκφραση «έγινε μπλιούρι» σημαίνει ότι πλημμύρισε, γέμισε νερό. Η Άννη Π. Αβραμέα στο βιβλίο της «Η βυζαντινή Θεσσαλία μέχρι το 1204» (Αθήνα 1974 σελ. 97) αναφέρει τον ποταμό ως «Πλήρη» δηλαδή γεμάτο. Αν μεταφράσουμε την αρχαία ονομασία του, τότε μπορούμε να δώσουμε την ίδια ακριβώς ερμηνεία με τις νεότερες, και καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι έχει σχέση με το ύψος των νερών του, δηλαδή λεγόταν «επάνω από μισός» (πάν μισός) και εδώ πολύ πιθανό σε σχέση με τον κοντινό Μέγα - Νέδα.
Από την έκφραση αυτή του λαού και μόνον (Μπλιούρης) και χωρίς να έχουμε άλλα στοιχεία μπορούμε να δικαιολογήσουμε τις εξαφανίσεις πολλών οικισμών της δυτικής Θεσσαλίας από τις πλημμύρες του ποταμού.
Σήμερα κυλά σε κοίτη με άσπρες κροκάλες διαφόρων μεγεθών. Έχει βάθος 3 μέτρα κατά μέσο όρο και πλάτος από 100 ως 200 μέτρα. Το καλοκαίρι τελευταία στερεύει.
Βγαίνοντας από τη βαθιά στενωπή χαράδρα του Μουζακίου κατευθύνεται προς βορρά και κάνοντας μια ανοικτή στροφή στα δυτικά της Γελάνθης κατευθύνεται προς τα ανατολικά. Περνώντας λίγα μέτρα έξω και βόρεια από τον οικισμό της Γελάνθης κατευθύνεται προς τη Μαγουλίτσα, της οποίας διασχίζει ολόκληρη την βορειοδυτική και βορειανατολική πλευρά.
Στο πέρασμά του από τα δυτικά και βόρεια του χωριού ο ποταμός έφερε στο φως πολλούς πέτρινους και κεραμικούς τάφους, καθώς και τεράστιων διαστάσεων αποθηκευτικά κεραμικά πλυθάρια άγνωστου ως σήμερα αρχαίου οικισμού, ο οποίος πρέπει να καταστράφηκε από πλημμύρα του. Το γεγονός μαρτυρεί και η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, της οποίας τα θεμέλια βρίσκονται σήμερα στην κοίτη του. Βρέθηκε δε στον ποταμό μαρμάρινη στήλη με την επιγραφή ΛΥΚΟΦΡΩΝ - ΛΥΚΙΣΚΟΥ με βάση για άγαλμα, αλλά το άγαλμα του Λυκόφρονα έλειπε.
Το 1965 στο χώρο όπου είναι σήμερα η «Γέφυρα του Αγίου Γεωργίου», βρέθηκε πέτρινο διακοσμητικό σε σχήμα αυγού γαλοπούλας, πάχους περίπου 4 εκατοστών. Η μία του όψη έδειχνε έναν κάβουρα και η άλλη ένα μαγευτικό θαλάσσιο τοπίο με κύματα και τον ουρανό γεμάτο αστέρια. Οι δύο αυτές παραστάσεις ήταν ζωγραφισμένες
και επικαλυμμένες με γυαλί Το εύρημα χάθηκε.
Το ποτάμι πολύ παλιά ήταν βαθύ και πλωτό. Αυτό φαίνεται από το σιγίλιο του Αντωνίου Δ' (1393), στο οποίο αναφέρονται οι Κομνηνοί Γόμφοι (Ραψίστα - Ραψίστα): «χωρίον ή Λαψίστα μετά του εν αυτώ πόρου (πορθμείου) βλ. «Θεσσαλικό Ημερολόγιο» τ. ΙΒ' (1987)
68.
Κατά το παρελθόν, συνέβαλε στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής
Η γέφυρα αυτή βρισκόταν στα βόρειο ανατολικά του χωριού στον Πάμισο ποταμό, οκτακόσια (800) περίπου μ. ανατολικά της εκκλησίας του Άγιου Γεωργίου και της Καινούριας Γέφυρας. Tη γέφυρα έκτισαν οι γιοι του Ζωγράφου γύρω στα 1910 και με την πώληση του
τσιφλικιού εγκαταλείφθηκε. Ήταν με πέτρινες κολώνες, πάνω από τις οποίες περνούσαν οι σιδηροτροχιές του τρένου που μετέφερε τα εμπορεύματα από το εργοστάσιο της ζάχαρης στον σιδηροδρομικό σταθμό Μεγάλα Καλύβια των Τρικάλων. Μετά το 1921 οι κάτοικοι των γύρω χωριών ξήλωσαν τις σιδηροτροχιές και πήραν τα σίδερα, για να
σαρώσουν αργότερα οι πλημμύρες τις κολώνες και να σωθεί μία μόνο σήμερα στην δεξιά όχθη του ποταμού.
Πριν από την κατασκευή της γέφυρας η μεταφορά γινόταν με τα κάρα διαμέσου της κοίτης του ποταμού, όπου έγιναν πολλά δυστυχήματα, πνιγμοί, ανθρώπων, ζώων, απώλεια υλικών κ.λ.π. Σήμερα και πάλι στη θέση αυτή τα οχήματα περνούν μέσα από την πετρώδη κοίτη του ποταμού.
Ήρθε στο φως περί το 1965, αρχαία πλάκα, όπου υπήρχε χαραγμένη η επιγραφή «Μελανθία» (ΜΕΛΑΝΘΙΑ - ΜΕΛΑΝΘΗ - ΓΕΛΑΝΘΗ). Στην ανάλυση του αρχαίου αυτού ελληνικού ονόματος παρατηρούμε ότι οι γονείς εύχονται στην κόρη τους να είναι «καλή σαν το μέλι και τα άνθη».... σαν τα σημερινά ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΛΑΝΘΗ!!!
Πληροφορίες
- gelanthi-girl
- Γεννηθήκαμε (σχεδόν όλες) εδώ και από τότε ζούμε στην όμορφη Γελάνθη. Μερικές ζούμε και αλλού (Αθήνα, Ιταλία...). Πηγαίνουμε σχολείο εδώ... αλλά και Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιταλία...! Έχουμε πολλές φίλες στη Γελάνθη, στο Μουζάκι στα Τρίκαλα, στην Καρδίτσα.... παντού... σε όλη την Ελλάδα και σε όλο το Κόσμο!!! Όλες, όπου και αν γεννηθήκαμε, όπου και αν μένουμε και σπουδάζουμε... αγαπάμε το ίδιο, το χωριό Γελάνθη και τους ανθρώπους της (παλαιούς και νέους).
Γι' αυτό το Ιστολόγιο
Αυτό το Ιστολόγιο σχεδιάσθηκε και αναρτήθηκε από τον «Γελανθιότη» γαμπρό... Παναγιώτη Μαυρόπουλο (σύζυγος Αγορίτσας Τσιόυμα, του Πατεράκου).
Οι φωτογραφίες που παρουσιάζουν πρόσωπα είναι αποκλειστικά προσωπικές και εκτός από τους εικονιζόμενους κανείς άλλος δεν έχει δικαίωμα χρίσης.
Τηλ. επικοινωνίας Π. M. 6949739906
Ε-maii - psm@otenet.gr
Οι φωτογραφίες που παρουσιάζουν πρόσωπα είναι αποκλειστικά προσωπικές και εκτός από τους εικονιζόμενους κανείς άλλος δεν έχει δικαίωμα χρίσης.
Τηλ. επικοινωνίας Π. M. 6949739906
Ε-maii - psm@otenet.gr
Ευχαριστούμε για την ανεμπόδιστη χρήσει των κειμένων που βρήκαμε στις Ιστοσελίδες ...
Πλοήγηση στην κεντρική Ιστοσελίδα της Γελάνθης.
Tην ιστοσελίδα www.gelanthi.gr σχεδίασε και ανάρτησε ο Σερίφης Δημήτρης. Τα κείμενα και τις φωτογραφίες επιμελήθηκε ο Καλαμπόκας Ευάγγελος.
.......................................
Στοιχεία που θα βρείτε στην κεντρική ιστοσελίδα της Γελάνθης.
.......................................
Η προέλευση του ονόματος του χωριού
Ο Πάμισος ποταμός
Η Γέφυρα του Ζωγράφου
Τα επώνυμα του χωριού
Ιστορικά στοιχεία
Η Γελάνθη σήμερα
Φωτογραφίες
Πώς θα έρθετε & χάρτες περιοχής
To τοπικό συμβούλιο σήμερα
Mήνυμα από τον Πρόεδρο του χωριού
Ιστορικό Προέδρων του χωριού
Ο Πάμισος ποταμός
Η Γέφυρα του Ζωγράφου
Τα επώνυμα του χωριού
Ιστορικά στοιχεία
Η Γελάνθη σήμερα
Φωτογραφίες
Πώς θα έρθετε & χάρτες περιοχής
To τοπικό συμβούλιο σήμερα
Mήνυμα από τον Πρόεδρο του χωριού
Ιστορικό Προέδρων του χωριού
.......................................
Πλοήγηση σε σχετικές με τη Γελάνθη - Ιστοσελίδες - blogspot.
- http://en.wikipedia.org/wiki/Gelanthi
- http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=5763
- http://www.gelanthi.gr/photo.php
- http://www.karditsa-net.gr/2007/tour/tour-mouzaki.htm
- http://www.mlahanas.de/Greece/Cities/GelanthiMouzaki.html
- http://www.mlahanas.de/Greece/Cities/Mouzaki.html
- http://www.proinos.gr/Spor/Topika.htm
Γελάνθη - Μουζακίου - Καρδίτσας
H Γελάνθη είναι χωριό του νομού Καρδίτσας. Διοικητικά υπάγεται στο δήμο Μουζακίου.
Η Γελάνθη είναι πεδινό χωριό, (υψόμ. 115 μ.) και βρίσκεται 23 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Καρδίτσας και 3 χιλιόμετρα ανατολικά του Μουζακίου στο Δήμο του οποίου ανήκει ως Δημοτικό Διαμέρισμα. Έχει συνολική έκταση 3.004 στρεμμάτων, από τα οποία τα 300 περίπου καλύπτει ο οικισμός. Συνορεύει ανατολικά με το Δ.Δ. Μαγουλίτσας και με το συνοικισμό Ζωγραφία, δυτικά με την έδρα του Δήμου το Μουζάκι και με τους Γόμφους, βόρεια με το Δ.Δ. Λαζαρίνας και με τους Γόμφους και νότια με το Δ.Δ. Mαυρομματίου. Κατά την απογραφεί του 2001 έχει πληθυσμό 542 κατοίκους, οι οποίοι κυρίως ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Προέλευση του ονόματος.
Διαβάστε τις τρεις διαφορετικές εκδοχές.
Το χωριό Γελάνθη δε μας είναι γνωστό από που πήρε το όνομά του. Ωστόσο, θα παραθέσουμε τα μέχρι τώρα στοιχεία που συγκεντρώσαμε.
Η μία εκδοχή λέει ότι προήρθε από τις τούρκικες λέξεις yilan + baire = φίδι + περιφέρεια, δηλαδή φιδοπεριφέρεια.
Το γεγονός ότι δεν υπάρχει στην Ελλάδα ούτε ένας άλλος οικισμός με το ίδιο όνομα απορρίπτει την τούρκικη εκδοχή.
Η δεύτερη (από μερικούς κατοίκους) λέει ότι προήρθε από το γέλιο, δηλαδή. το άνθισμα των πολλών λουλουδιών στην περιοχή επακριβώς. «Εδώ γελούν τα άνθη» Γελ-άνθη.
Η τρίτη και η πιο πιθανή, έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Ήρθε στο φως περί το 1965, όταν στη συνοικία Αλώνια αποκαλύφτηκε κατά τη διάρκεια εκσκαφής για ανέγερση οικίας, σε βάθος 1,20 μ. κεραμικός τάφος κόρης με αγγεία και δακρυρρόες, στην πλάκα του οποίου υπήρχε χαραγμένη η επιγραφή Μελανθία (ΜΕΛΑΝΘΙΑ). Στην ανάλυση του αρχαίου αυτού ελληνικού ονόματος παρατηρούμε ότι οι γονείς εύχονται στην κόρη τους να είναι «καλή σαν το μέλι και τα άνθη». Με παρόμοιες ευχές σήμερα έχουμε τα ονόματα Ανθή,
Ευανθία, Μαριάνθη, Χρυσάνθη κ.ά.
Ο συνδυασμός της Γελάνθης με τη Μελάνθη, η σύγχυση των κατοίκων γύρω από το όνομα: Γκελάνθη - Γκελάνδ - Κιλάνθ - Γκι λάνθ - Γελάνθη και η επιγραφή που υπάρχει σε τοιχογραφία της παλαιάς εκκλησίας, όπου ο ζωγράφος Νικ. Γρηβινήτης λέει: «Και εις χώραν Κιλάνθην», μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η κύρια διαφορά είναι στα δύο πρώτα
γράμματα, και ότι η Γελάνθη θα πρέπει να έχει κάποια σχέση με την αρχαία Μελάνθη.
Την άποψή μας αυτή ενισχύει και ο Μανόλης Τριανταφυλίδης που λέει ότι όλα τα ονόματα και τα τοπωνύμια που έχουν το σύμπλεγμα νθ, σσ, π, είναι προελληνικής και μικρασιατικής καταγωγής.
Βλέπε...
α) Μανόλη Τριανταφυλίδη: Νεοελληνική Γραμματική. (ιστορική Εισαγωγή), Αθ. 1938, σελ. 536,
β) Παυσανίου περιηγήσεις Ελλάδος Τ.2 Κορινθιακά - Αχαϊκά, σελ. 1-2, Εκδοτικός Οίκος Ζαχαροπούλου, Αθήνα 1940, στο λήμμα «Κόρινθος».
Ιστορικά στοιχεία από το 1810 έως και τις μέρες μας
Ως τα σήμερα την αρχαιότερη αναφορά του χωριού τη συναντήσαμε στις 7 Ιανουαρίου 1810, όταν πέρασε από εδώ ο Άγγλος περιηγητής Λήκ, πηγαίνοντας προς την κοντινή Επισκοπή. Αυτός βρήκε τη Γελάνθη να έχει 30 σπίτια. Την ίδια εποχή 1810 ήταν τσιφλίκι του Βελή Πασά, γιου του Αλή Πασά.
Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό μετά τον Αλή και Βελή πέρασε στα χέρια κάποιου Λιακά. Στην πραγματικότητα όμως ως τα σήμερα έχουμε άγνοια για τους κατέχοντες το χωριό από το 1822 ως την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881, εποχή κατά την οποία πέρασε στα χέρια του γαιοκτήμονα Χρηστάκη Νικ. Ζωγράφου. Η οικογένεια αυτή κατείχε το χωριό για 40 χρόνια, δηλαδή από το 1881 έως την 8-8-1921, ημερομηνία
κατά την οποία οι κάτοικοι αγόρασαν το χωριό τους, για
4991 δρχ. και 70 λεπτά το κάθε μερίδιο με υποχρέωση να
το πληρώσουν με ετήσιες δόσεις, με τόκο σε κάθε δόση
6%, από την Ελένη χήρα του Σόλωνα Χρ. Ζωγράφου και την
ανήλικη τότε θυγατέρα της Δομνίκη, βλ. υποθηκοφυλακείο
του Μουζακίου.
Την ίδια εποχή μοιράστηκε σε 75 1/8 ιδιωτικές
«οικογενειακές» μερίδες και το 1985-86 έγινε ο πρώτος
αναδασμός του. Η πληροφορία του Λήκ (30 σπίτια) μας
οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το σημερινό χωριό είναι
κτισμένο σ' αυτή τη θέση πριν από το 1810 και ότι είχε
μια συνοικία, αφού στη μελέτη που θα ακολουθήσει, θα
δούμε ότι τα σπίτια ήταν 20 με το διοικητήριο του
Ζωγράφου.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Αλή Πασάς θέλοντας να
ανασυγκροτήσει την επικράτειά του και να δημιουργήσει
κεφαλοxώρια, συγκεντρώνοντας τα μικρά διάσπαρτα χωριά
σε ένα, κάλεσε και τους Γελανθιώτες να συσπειρωθούν
στο Μαυρομμάτι, αλλά οι κάτοικοι δε δέχθηκαν την πρότασή του. Χαρακτηριστικό για την ιστορία είναι το ακόλουθο ποίημα:
«Αλή Πασάς προβόδησε ασκέρι και τους πιάνει
άνδρες, γυναίκες και παιδιά στο κούτσουρο τους βάνει
προβόδησε στα Τρίκαλα πολλά χωριά να φκιάξει
να τους μοιράσει, στα χωριά χωράφια να δουλέψουν
όσο να ζήσουν λευτεριά ποτέ να μη γυρέψουν».
Το γεγονός ότι δεν έχουμε πληροφορία αν ο Αλής οργίστηκε με την απάντηση των χορικών, αλλά αντίθετα τους έδωσε και μία κεραμίδα νερό (ένα κανάλι από κεραμίδα με νερό) από την πηγή του Αγίου Γεωργίου του Μαυρομματίου, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κάποια ιδιαίτερη συμπάθεια έτρεφε ο Ίδιος προς αυτούς ή η ερωμένη του Βασιλική, η οποία τον επηρέαζε σε μεγάλο βαθμό, αφού όπως λένε, αυτή έκτισε την παλαιά εκκλησία
του χωριού. Η παραχώρηση, όμως ενός καναλιού νερού από τον Αλή στους Γελανθιώτες προκάλεσε διαμάχη στα χωριά Μαυρομμάτι και Γελάνθη που κράτησε έως το 1930.
Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό μετά τον Αλή και Βελή πέρασε στα χέρια κάποιου Λιακά. Στην πραγματικότητα όμως ως τα σήμερα έχουμε άγνοια για τους κατέχοντες το χωριό από το 1822 ως την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881, εποχή κατά την οποία πέρασε στα χέρια του γαιοκτήμονα Χρηστάκη Νικ. Ζωγράφου. Η οικογένεια αυτή κατείχε το χωριό για 40 χρόνια, δηλαδή από το 1881 έως την 8-8-1921, ημερομηνία
κατά την οποία οι κάτοικοι αγόρασαν το χωριό τους, για
4991 δρχ. και 70 λεπτά το κάθε μερίδιο με υποχρέωση να
το πληρώσουν με ετήσιες δόσεις, με τόκο σε κάθε δόση
6%, από την Ελένη χήρα του Σόλωνα Χρ. Ζωγράφου και την
ανήλικη τότε θυγατέρα της Δομνίκη, βλ. υποθηκοφυλακείο
του Μουζακίου.
Την ίδια εποχή μοιράστηκε σε 75 1/8 ιδιωτικές
«οικογενειακές» μερίδες και το 1985-86 έγινε ο πρώτος
αναδασμός του. Η πληροφορία του Λήκ (30 σπίτια) μας
οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το σημερινό χωριό είναι
κτισμένο σ' αυτή τη θέση πριν από το 1810 και ότι είχε
μια συνοικία, αφού στη μελέτη που θα ακολουθήσει, θα
δούμε ότι τα σπίτια ήταν 20 με το διοικητήριο του
Ζωγράφου.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Αλή Πασάς θέλοντας να
ανασυγκροτήσει την επικράτειά του και να δημιουργήσει
κεφαλοxώρια, συγκεντρώνοντας τα μικρά διάσπαρτα χωριά
σε ένα, κάλεσε και τους Γελανθιώτες να συσπειρωθούν
στο Μαυρομμάτι, αλλά οι κάτοικοι δε δέχθηκαν την πρότασή του. Χαρακτηριστικό για την ιστορία είναι το ακόλουθο ποίημα:
«Αλή Πασάς προβόδησε ασκέρι και τους πιάνει
άνδρες, γυναίκες και παιδιά στο κούτσουρο τους βάνει
προβόδησε στα Τρίκαλα πολλά χωριά να φκιάξει
να τους μοιράσει, στα χωριά χωράφια να δουλέψουν
όσο να ζήσουν λευτεριά ποτέ να μη γυρέψουν».
Το γεγονός ότι δεν έχουμε πληροφορία αν ο Αλής οργίστηκε με την απάντηση των χορικών, αλλά αντίθετα τους έδωσε και μία κεραμίδα νερό (ένα κανάλι από κεραμίδα με νερό) από την πηγή του Αγίου Γεωργίου του Μαυρομματίου, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κάποια ιδιαίτερη συμπάθεια έτρεφε ο Ίδιος προς αυτούς ή η ερωμένη του Βασιλική, η οποία τον επηρέαζε σε μεγάλο βαθμό, αφού όπως λένε, αυτή έκτισε την παλαιά εκκλησία
του χωριού. Η παραχώρηση, όμως ενός καναλιού νερού από τον Αλή στους Γελανθιώτες προκάλεσε διαμάχη στα χωριά Μαυρομμάτι και Γελάνθη που κράτησε έως το 1930.
Γνωρίστε και ένα άλλο χωριό.
Η παλιά εκκλησία
Ναός Κοίμησης της Θεοτόκου Γελάνθη
Α!Αναφορά
Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Γελάνθη που σύμφωνα με επιγραφή κτίστηκε το 1813 ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο και δικιόνιο νάρθηκα-γυναικωνίτη στη δυτική πλευρά. Οι λιθόχτιστες αντηρίδες που παραλαμβάνουν τις ωθήσεις των τοίχων, κυρίως κατά μήκος της βόρειας και της δυτικής εξωτερικής πλευράς του ναού, είναι μεταγενέστερης κατασκευής. ΒΔ του ναού βρίσκεται κωδωνοστάσιο του 1882. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος κάλυψης του ναού που παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με αυτήν του ναού του Αγίου Αθανασίου - Ρούμ Παλαμά (1811). Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο με τοιχογραφίες του 1843, που έγιναν από Σαμαριναίους ζωγράφους. Αξιόλογο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο του, το οποίο κατασκευάστηκε στις αρχές του 19ου αι.
Συντάκτης Ελένη Τσιμπίδα, αρχαιολόγος
© 2007 Υπουργείο Πολιτισμού All Rights Reserved,
Οργανισμός Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού Α.Ε.
........................................................................................................................................................
Ναός Κοίμησης της Θεοτόκου Γελάνθη
B!Αναφορά
Βρίσκεται 100 περίπου μέτρα βορειοανατολικό από το κέντρο του χωριού και ακριβώς στην είσοδο του. Πρόκειται για πέτρινη εκκλησία Βυζαντινού ρυθμού, που η παράδοση θέλει να είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και προς τιμή της γιορτάζει στις 15 Αυγούστου κάθε χρόνο, πλην όμως ελάχιστοι την αποκαλούν με το όνομα αυτό. Λέγεται ότι κτίστηκε με δαπάνη της Βασιλικής, ερωμένης του Αλή Πασά, την (δια εποχή που έκτισε και την εκκλησία στη Βασιλική της Καλαμπάκας περί το 1813 περίπου. Οι προσπάθειες μας να διαβάσουμε την επιγραφή στη νότια είσοδο του ναού δεν έφεραν αποτέλεσμα, λόγω της μεγάλης φθοράς της. Ο ναός είχε υποστεί κατά καιρούς από τους σεισμούς ρωγμές. Οι κάτοικοι τον στήριξαν με υποστυλώματα και περί το 1970 κηρύχθηκε ακατάλληλος και εγκαταλείφθηκε. Είναι ανεκτίμητης αξίας, τόσο οι αγιογραφίες, όσο και το σκαλιστό ξύλινο
τέμπλο του. Σε μια από τις τοιχογραφίες του γυναικωνίτη κοντά στη νότια είσοδο διαβάσανε την παρακάτω επιγραφή.
Δέησις και δια σινδωμής των δούλων του Θεού της/ Κυρίας Θεοτόκου
ε μεγαλομάρτυρου.... εστορήθησαν του τημιοτάτου κυρίου παναγιότου ιωάννου ο μα...
Σρατεύβοντας του κυρίου παπα αποστόλου και της χώρας κιλάνθιν εις μνημόσηνον αιώνιον. 1883 30 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ και δια χιρός Νικολάου γρηβινήτου.
Σήμερα στο ναό έχουν γίνει εργασίες αναπαλαίωσης με την επίβλεψη της 7ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Η νέα Εκκλησία
Εκκλησία Αγίου Γεωργίου (+Ναός Κοίμησης της Θεοτόκου)
Πρόκειται για εκκλησία βυζαντινού ρυθμού (αφιερωμένη στον ομώνυμο άγιο) που βρίσκεται εκατό περίπου μέτρα βορειοανατολικά από το κέντρο του χωριού, λίγα μέτρα νότια της παλιάς εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου ή Κοίμησης της Θεοτόκου, ακριβώς στην είσοδο του χωριού από τη βόρεια και ανατολική του πλευρά. Με αρχιτεχνίτη το Νίκο Κάβρα από την Πύλη των Τρικάλων, θεμελιώθηκε το 1970 και τελείωσε το 1973. Είναι κτισμένη με πέτρα λαξεμένη στο χέρι. Κτίστηκε με τη συνδρομή και προσωπική εργασία των κατοίκων του χωριού. Την αγιογράφηση και τις τοιχογραφίες έκαμνε ο Καρδιτσιώτης ζωγράφος Νίκος Καυχίτσας με τη συνδρομή των κατοίκων του χωριού, εκτός από μια τοιχογραφία της αριστερής τοιχοποιίας με την Αγία Κυριακή η οποία είναι:
ΔΕΝCΙS OIKOΓENEIAC (ΙΕΡΕΩC) ΛΑΜΠΡΟΥ ΜΠΑΛΑτcογ ΕΚ. ΜΑΓΟΥΛΙΤCΗC
Επάνω από την κύρια είσοδο της εκκλησίας υπάρχει η επιγραφή:
ΙΕΡ. Ν. ΑΓ. ΓΕΩΡΓ. ΝΙΚ. ΚΑΒΡΑΣ 1973
Η εκκλησία αυτή είναι λαμπρό οικοδόμημα για το χωριό. Η διαφορά ηλικίας 160 χρόνων και ο ίδιος ρυθμός που έχουν οι δύο εκκλησίες που είναι εδώ, προκαλούν αίσθηση δέους και θαυμασμού στον επισκέπτη. Ο Άγιος Γεώργιος είναι ο προστάτης του χωριού.
Πρόκειται για εκκλησία βυζαντινού ρυθμού (αφιερωμένη στον ομώνυμο άγιο) που βρίσκεται εκατό περίπου μέτρα βορειοανατολικά από το κέντρο του χωριού, λίγα μέτρα νότια της παλιάς εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου ή Κοίμησης της Θεοτόκου, ακριβώς στην είσοδο του χωριού από τη βόρεια και ανατολική του πλευρά. Με αρχιτεχνίτη το Νίκο Κάβρα από την Πύλη των Τρικάλων, θεμελιώθηκε το 1970 και τελείωσε το 1973. Είναι κτισμένη με πέτρα λαξεμένη στο χέρι. Κτίστηκε με τη συνδρομή και προσωπική εργασία των κατοίκων του χωριού. Την αγιογράφηση και τις τοιχογραφίες έκαμνε ο Καρδιτσιώτης ζωγράφος Νίκος Καυχίτσας με τη συνδρομή των κατοίκων του χωριού, εκτός από μια τοιχογραφία της αριστερής τοιχοποιίας με την Αγία Κυριακή η οποία είναι:
ΔΕΝCΙS OIKOΓENEIAC (ΙΕΡΕΩC) ΛΑΜΠΡΟΥ ΜΠΑΛΑτcογ ΕΚ. ΜΑΓΟΥΛΙΤCΗC
Επάνω από την κύρια είσοδο της εκκλησίας υπάρχει η επιγραφή:
ΙΕΡ. Ν. ΑΓ. ΓΕΩΡΓ. ΝΙΚ. ΚΑΒΡΑΣ 1973
Η εκκλησία αυτή είναι λαμπρό οικοδόμημα για το χωριό. Η διαφορά ηλικίας 160 χρόνων και ο ίδιος ρυθμός που έχουν οι δύο εκκλησίες που είναι εδώ, προκαλούν αίσθηση δέους και θαυμασμού στον επισκέπτη. Ο Άγιος Γεώργιος είναι ο προστάτης του χωριού.
Τα παλιά «Αι Γιώργια»
Αι Γιώργια. 1000 περίπου μέτρα νοτιοανατολικά από το κέντρο του χωριού με 500 στρέμματα έκταση, που συνορεύει ανατολικά με τη θέση Λεπτοκαρυά, δυτικά με τη θέση Ρυζάκι, νότια με τα Κιούρκα και το Μαυροματιανό ποταμό, Βόρεια με τις Μπάκες και τον Παλαιόμυλο. Η
περιοχή καλλιεργείται εκτός από το κέντρο της, 2 στρέμματα έκταση, που σήμερα μοιάζει με ισοπεδωμένο γήλοφο και που ανήκει στα περιουσιακά στοιχεία της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου του χωριού. Στο γήλοφο αυτόν υπάρχει εικονοστάσι του Αγίου Γεωργίου κτισμένο πριν το 1905 και ερείπια κτίσματος με ογκόλιθους από πωρόλιθο. Πιθανό εδώ ήταν ο ναός του Αγίου, κοντά στον οποίο περί το 1986 ανοίχθηκε τάφρος για γεώτρηση, στον πυθμένα της οποίας αποκαλύφτηκε στρώμα πετρωμάτων, όμοιο με αυτό της κοίτης του κοντινού Πάμισου ποταμού. Αυτό μας δείχνει ότι από εδώ περνούσε κάποτε το ποτάμι αυτό. Λένε ότι εδώ στρατοπέδεψαν οι Ρωμαίοι. Ολόκληρη την περιοχή εκχέρσωσε ο Ζωγράφος και την καλλιεργούσε ως το 1921. Από τα ατμ'αροτρά του και κάτω από το άγρυπνο μάτι του επιστάτη του Κυριάκου, περί του 1905 ανασύρθηκαν πολλά χρυσά πεντόλιρα, Kωσταντινάτα, και άλλα νομίσματα της Βυζαντινής εποχής.
Περί το 1945 στη βορειοδυτική πλευρά των ερειπίων βρέθηκαν ομαδικοί τάφοι, χαρακτηριστικό των οποίων ή ταν τα μεγάλα κρανία, οι καθαρές οδοντοστοιχίες και τα πολλά μικρά παιδιά. Επίσης βρέθηκαν πολλοί πέτρινοι τάφοι σε βάθος 1,50 μέτρο και σε έκταση 120 περίπου στρεμμάτων. Περί το 1940 βρέθηκε μπρούτζινο σύμπλεγμα 15 χ 25 εκατοστών με παράσταση τον αγωγιάτη να σέρνει από το χαλινό το φορτωμένο ζώο του.
Σε ολόκληρη την περιοχή έχουν βρεθεί κατά καιρούς νομίσματα χρυσά βυζαντινά με τους Αγίους Κων/νο και Ελένη χάλκινα και δαχτυλίδια, στεφάνια από φύλλα δέντρου, χρυσά Αλεξανδρινής εποχής, αντικείμενα πήλινα και χάλκινα και νόμισμα χρυσό αναπαρίσταναν τους αρχιερείς με τις ράβδους τους από την μια όψη, και από την άλλη σκαλιστή κορόνα. Επίσης, οι γεωργοί συχνό ακόμη και σήμερα, ανασύρουν αντικείμενα αρχαίων και βυζαντινών χρόνων. Από όλα τα παραπάνω στοιχεία και ευρήματα συμπεραίνουμε ότι στην περιοχή αυτή ήταν αρχαιοβυζαντινός οικισμός που με την πάροδο των εκατονταετηρίδων μεταφέρθηκε στη σημερινή Γελόνθη, αφού και η στοματική παράδοση λέει ότι εδώ ήταν παλιό
το χωριό.
περιοχή καλλιεργείται εκτός από το κέντρο της, 2 στρέμματα έκταση, που σήμερα μοιάζει με ισοπεδωμένο γήλοφο και που ανήκει στα περιουσιακά στοιχεία της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου του χωριού. Στο γήλοφο αυτόν υπάρχει εικονοστάσι του Αγίου Γεωργίου κτισμένο πριν το 1905 και ερείπια κτίσματος με ογκόλιθους από πωρόλιθο. Πιθανό εδώ ήταν ο ναός του Αγίου, κοντά στον οποίο περί το 1986 ανοίχθηκε τάφρος για γεώτρηση, στον πυθμένα της οποίας αποκαλύφτηκε στρώμα πετρωμάτων, όμοιο με αυτό της κοίτης του κοντινού Πάμισου ποταμού. Αυτό μας δείχνει ότι από εδώ περνούσε κάποτε το ποτάμι αυτό. Λένε ότι εδώ στρατοπέδεψαν οι Ρωμαίοι. Ολόκληρη την περιοχή εκχέρσωσε ο Ζωγράφος και την καλλιεργούσε ως το 1921. Από τα ατμ'αροτρά του και κάτω από το άγρυπνο μάτι του επιστάτη του Κυριάκου, περί του 1905 ανασύρθηκαν πολλά χρυσά πεντόλιρα, Kωσταντινάτα, και άλλα νομίσματα της Βυζαντινής εποχής.
Περί το 1945 στη βορειοδυτική πλευρά των ερειπίων βρέθηκαν ομαδικοί τάφοι, χαρακτηριστικό των οποίων ή ταν τα μεγάλα κρανία, οι καθαρές οδοντοστοιχίες και τα πολλά μικρά παιδιά. Επίσης βρέθηκαν πολλοί πέτρινοι τάφοι σε βάθος 1,50 μέτρο και σε έκταση 120 περίπου στρεμμάτων. Περί το 1940 βρέθηκε μπρούτζινο σύμπλεγμα 15 χ 25 εκατοστών με παράσταση τον αγωγιάτη να σέρνει από το χαλινό το φορτωμένο ζώο του.
Σε ολόκληρη την περιοχή έχουν βρεθεί κατά καιρούς νομίσματα χρυσά βυζαντινά με τους Αγίους Κων/νο και Ελένη χάλκινα και δαχτυλίδια, στεφάνια από φύλλα δέντρου, χρυσά Αλεξανδρινής εποχής, αντικείμενα πήλινα και χάλκινα και νόμισμα χρυσό αναπαρίσταναν τους αρχιερείς με τις ράβδους τους από την μια όψη, και από την άλλη σκαλιστή κορόνα. Επίσης, οι γεωργοί συχνό ακόμη και σήμερα, ανασύρουν αντικείμενα αρχαίων και βυζαντινών χρόνων. Από όλα τα παραπάνω στοιχεία και ευρήματα συμπεραίνουμε ότι στην περιοχή αυτή ήταν αρχαιοβυζαντινός οικισμός που με την πάροδο των εκατονταετηρίδων μεταφέρθηκε στη σημερινή Γελόνθη, αφού και η στοματική παράδοση λέει ότι εδώ ήταν παλιό
το χωριό.
Tο νέο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου
Tο νέο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, βρίσκεται 300 μέτρα βορειοανατολικό από το κέντρο του χωριού, ακριβώς ανατολικά των δύο εκκλησιών κοντά στη δεξιά όχθη του Πάμισου ποταμού. Έχει 70 στρέμματα έκταση και συνορεύει ανατολικό με τη θέση Μπάκες, δυτικά με τις δύο εκκλησίες, βόρεια με τον Πάμισο και Νότια με τα Βακούφια.
Εδώ παλιότερα πρέπει να υπήρχε ναός (?) απομεινάρια του θα είναι το ένα από τα δύο εικονοστάσια αφιερωμένα στον Άγιο Νικόλαο που δίνουν και το όνομά του στην περιοχή. Το πρώτο είναι κτισμένο πριν από 1905 και το δεύτερο το 1970 από τον Ιωάννη Ευαγγέλου. Εδώ συστάδες από αιωνόβια δέντρα κόπηκαν περί τα 1940. Από την έκταση των 70 στρεμμάτων τα 6 στρέμματα καταλαμβάνει ο χώρος μέσα στο οποίο έχει κτιστεί το νέο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου.
Εδώ παλιότερα πρέπει να υπήρχε ναός (?) απομεινάρια του θα είναι το ένα από τα δύο εικονοστάσια αφιερωμένα στον Άγιο Νικόλαο που δίνουν και το όνομά του στην περιοχή. Το πρώτο είναι κτισμένο πριν από 1905 και το δεύτερο το 1970 από τον Ιωάννη Ευαγγέλου. Εδώ συστάδες από αιωνόβια δέντρα κόπηκαν περί τα 1940. Από την έκταση των 70 στρεμμάτων τα 6 στρέμματα καταλαμβάνει ο χώρος μέσα στο οποίο έχει κτιστεί το νέο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου.
O Πάμισος ποταμός
Το ποτάμι που διασχίζει τη Γελάνθη και άλλα χωριά της περιοχής
Ο αρχαίος Πάμισος στη βυζαντινή εποχή μετονομάσθηκε σε Πλιούρη και αργότερα σε Μπλιούρη. Στο Θεσσαλικό ιδίωμα, η έκφραση «έγινε μπλιούρι» σημαίνει ότι πλημμύρισε, γέμισε νερό. Η Άννη Π. Αβραμέα στο βιβλίο της «Η βυζαντινή Θεσσαλία μέχρι το 1204» (Αθήνα 1974 σελ. 97) αναφέρει τον ποταμό ως «Πλήρη» δηλαδή γεμάτο. Αν μεταφράσουμε την αρχαία ονομασία του, τότε μπορούμε να δώσουμε την ίδια ακριβώς ερμηνεία με τις νεότερες, και καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι έχει σχέση με το ύψος των νερών του, δηλαδή λεγόταν «επάνω από μισός» (πάν μισός) και εδώ πολύ πιθανό σε σχέση με τον κοντινό Μέγα - Νέδα.
Από την έκφραση αυτή του λαού και μόνον (Μπλιούρης) και χωρίς να έχουμε άλλα στοιχεία μπορούμε να δικαιολογήσουμε τις εξαφανίσεις πολλών οικισμών της δυτικής Θεσσαλίας από τις πλημμύρες του ποταμού.
Σήμερα κυλά σε κοίτη με άσπρες κροκάλες διαφόρων μεγεθών. Έχει βάθος 3 μέτρα κατά μέσο όρο και πλάτος από 100 ως 200 μέτρα. Το καλοκαίρι τελευταία στερεύει.
Βγαίνοντας από τη βαθιά στενωπή χαράδρα του Μουζακίου κατευθύνεται προς βορρά και κάνοντας μια ανοικτή στροφή στα δυτικά της Γελάνθης κατευθύνεται προς τα ανατολικά. Περνώντας λίγα μέτρα έξω και βόρεια από τον οικισμό της Γελάνθης κατευθύνεται προς τη Μαγουλίτσα, της οποίας διασχίζει ολόκληρη την βορειοδυτική και βορειανατολική πλευρά.
Στο πέρασμά του από τα δυτικά και βόρεια του χωριού ο ποταμός έφερε στο φως πολλούς πέτρινους και κεραμικούς τάφους, καθώς και τεράστιων διαστάσεων αποθηκευτικά κεραμικά πλυθάρια άγνωστου ως σήμερα αρχαίου οικισμού, ο οποίος πρέπει να καταστράφηκε από πλημμύρα του. Το γεγονός μαρτυρεί και η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, της οποίας τα θεμέλια βρίσκονται σήμερα στην κοίτη του. Βρέθηκε δε στον ποταμό μαρμάρινη στήλη με την επιγραφή ΛΥΚΟΦΡΩΝ - ΛΥΚΙΣΚΟΥ με βάση για άγαλμα, αλλά το άγαλμα του Λυκόφρονα έλειπε.
Το 1965 στο χώρο όπου είναι σήμερα η «Γέφυρα του Αγίου Γεωργίου», βρέθηκε πέτρινο διακοσμητικό σε σχήμα αυγού γαλοπούλας, πάχους περίπου 4 εκατοστών. Η μία του όψη έδειχνε έναν κάβουρα και η άλλη ένα μαγευτικό θαλάσσιο τοπίο με κύματα και τον ουρανό γεμάτο αστέρια. Οι δύο αυτές παραστάσεις ήταν ζωγραφισμένες
και επικαλυμμένες με γυαλί Το εύρημα χάθηκε.
Το ποτάμι πολύ παλιά ήταν βαθύ και πλωτό. Αυτό φαίνεται από το σιγίλιο του Αντωνίου Δ' (1393), στο οποίο αναφέρονται οι Κομνηνοί Γόμφοι (Ραψίστα - Ραψίστα): «χωρίον ή Λαψίστα μετά του εν αυτώ πόρου (πορθμείου) βλ. «Θεσσαλικό Ημερολόγιο» τ. ΙΒ' (1987)
68.
Η Γέφυρα του Ζωγράφου
Κατά το παρελθόν, συνέβαλε στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής
Η γέφυρα αυτή βρισκόταν στα βόρειο ανατολικά του χωριού στον Πάμισο ποταμό, οκτακόσια (800) περίπου μ. ανατολικά της εκκλησίας του Άγιου Γεωργίου και της Καινούριας Γέφυρας. Tη γέφυρα έκτισαν οι γιοι του Ζωγράφου γύρω στα 1910 και με την πώληση του
τσιφλικιού εγκαταλείφθηκε. Ήταν με πέτρινες κολώνες, πάνω από τις οποίες περνούσαν οι σιδηροτροχιές του τρένου που μετέφερε τα εμπορεύματα από το εργοστάσιο της ζάχαρης στον σιδηροδρομικό σταθμό Μεγάλα Καλύβια των Τρικάλων. Μετά το 1921 οι κάτοικοι των γύρω χωριών ξήλωσαν τις σιδηροτροχιές και πήραν τα σίδερα, για να
σαρώσουν αργότερα οι πλημμύρες τις κολώνες και να σωθεί μία μόνο σήμερα στην δεξιά όχθη του ποταμού.
Πριν από την κατασκευή της γέφυρας η μεταφορά γινόταν με τα κάρα διαμέσου της κοίτης του ποταμού, όπου έγιναν πολλά δυστυχήματα, πνιγμοί, ανθρώπων, ζώων, απώλεια υλικών κ.λ.π. Σήμερα και πάλι στη θέση αυτή τα οχήματα περνούν μέσα από την πετρώδη κοίτη του ποταμού.